2023 йил 21–22 июнь кунлари Тошкент шаҳрида, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки кўмагида ўтказилган ушбу тадбир Марказий Осиё мамлакатлари учун ёз фаслидаги энг муҳим воқеалардан бири бўлди ва пойтахтда учинчи маротаба ташкил этилди.
Аввалги йиллардагидан фарқли равишда, бу гал Форум ҳам конференция, ҳам кўргазма қисми бўйича анча кенг қамровли бўлди. Жорий йилда қатнашиш учун 2500 дан ортиқ заявка келиб тушди, яъни 2022 йилдаги анча муваффақиятли ПЛАС-Форумга нисбатан делегатлар сони 40% га ошди. Шунингдек, 31 мамлакатдан 100 дан зиёд экспонент қатнашди.
Марказий Осиёдаги энг йирик форумда банкчилик ва молия соҳаси, тартибга солувчи идоралар, ИТ-сектор, чакана савдо ва бошқа тармоқлар вакиллари бўлган 110 дан ортиқ асосий спикерлар чиқиш қилишди.
Конференция сессияларининг сермазмун дастурида финтех, банкинг, eGOV, исломий молия, CBDC, криптовалюталар, Blockchain, ECOM, ИТ, киберхавфсизлик, масофадан идентификация, МСБ, ритейл ва бошқа йўналишлар келгуси ривожланиши билан боғлиқ масалалар ҳамда уларга оид ечимлар кенг муҳокама қилинди.
Панель сессияларида банкингни Finance as a Service концепциясига айлантириш, исломий молия, масофадан идентификация — замонавий жамиятда мажбурий элемент, катта маълумотлар ва бошқа кўплаб мавзулар кўриб чиқилди.
Тадбир титул спонсори сифатида Visa компанияси қатнашди.
Конференциянинг биринчи куни Форум майдонида 50 дан ортиқ спикерлар чиқиш қилиб, Марказий Осиёдаги Ўзбекистон ва бошқа мамлакатларда финтех ҳамда ритейл соҳаси ривожланиши ва истиқболли форматлари бўйича фикр алмашишди.
1-сессия. Янада рақамлаштириш — банкчилик бизнесининг глобал тамойили
Ўзбекистон финтех соҳасига сармоя киритиш босқичида эканини «Янада рақамлаштириш — банкчилик бизнесининг глобал тамойили» номли панель сессияда Президент ҳузуридаги Стратегик ислоҳотлар агентлиги бош директорининг ўринбосари Абдулла Абдуқодиров таъкидлади.
У сўзида қайд этдики, ўтган йили Ўзбекистонда «Электрон тижорат тўғрисида»ги қонун ва бошқа норматив-ҳуқуқий актлар қабул қилинганига қарамай, бугунги кунда республикада қонунчилик базаси бироз ортда қолмоқда. Ҳозирда ҳукумат «Финтех тўғрисида» қонун лойиҳасини тайёрлаш устида ишлаб, у Digital-банкинг, криптобиржа ва криптовалютани тартибга солиш, финтех-стартаплар ташаббускорларини қўллаб-қувватлаш, муваффақиятли бизнес-лойиҳаларни кўламлаш каби масалаларни ўз ичига олиши мумкин.
«Ўзбекистонда молиявий технологиялар жадал ривожланяпти», — дейди Электрон пул ва пул ўтказмалари бозори иштирокчилари уюшмаси (АЭД) раиси Виктор Достов. У молия экотизими эволюциясининг асосий тамойилларини чиқишида кўриб чиқди. Унга кўра, бугун банклар маҳсулотлар бўйича рақобатда деярли тенглашиб, мижозлар садоқати пасайиб бораётгани таъкидланди. Шу билан бирга, давлат кузатувчи бўлиб қолмай, бозор тартибга солинишини фаол илгари сура бошлади.
Янги шароитда, Достов фикрига кўра, экотизим бозор иштирокчилари ютмоқда. Лекин банклар рақамли устунликларини аста-секин йўқотаётганликлари, рақамли молия сегментига кириб келаётган нобанк структуралар билан рақобатда ютқазиши мумкинлиги хавотир уйғотади.
Эксперт яна бир тенденция сифатида йирик ишлаб чиқарувчилар онлайн-ритейлни сиқиб чиқариб, мижозларга тўғридан-тўғри етказиб бериш усулини амалда жорий этишларини қайд этди. Шу сабабдан банклар ҳам узоқ истиқболда бозордан четда қолишлари мумкин. Бироқ бугунча банкларнинг ўрни барқарор, энг асосийси — ташаббусни бой бермаслик.
Кристина Дорош, Visa компаниясининг Марказий Осиё ва Озарбайжон мамлакатлари бўйича минтақавий менеджери, вице-президенти, Ўзбекистонда Visa 30 йиллик фаолияти якунларини саралаб, мамлакатда рақамли иқтисодиёт келгуси истиқболларини санаб ўтди.
Спикер компаниянинг мамлакатдаги асосий тараққиёт босқичларини байон қилиб, сўнгги йиллар лойиҳалари сифатида карталар орқали электрон тижорат ишга туширилиши, Visa Platinum асосида Solfy бўлиб-бўлиб тўлаш картаси жорий қилингани, Узпромстройбанк томонидан 2022 йилда фоизсиз (грейс) даври бўлган кредит карталар чиқарилганини эслади. Шу йили телефон рақами орқали тезкор ва хавфсиз пул ўтказмалари ўтказувчи Visa Direct хизмати ишга тушди. Кейинги 5 йил ичида компания рақамли хавфсизликка 9 млрд доллар инвестиция йўналтирган.
Бошқа бир тамойил — ёшлар ҳали ҳам BNPL (Buy Now Pay Later) га қизиқиши юқори: Z авлодининг 36% ва миллениаллар 41% шу турдан фойдаланмоқда.
«Финтех, банки и ритейл» ПЛАС-Форумидаги муҳим воқеалардан бири — АКБ «Микрокредитбанк» ва Visa ўртасида имзоланган битим бўлди, унда Кристина Дорош ҳам қатнашди.
Икрам Жуманиязов, АКБ «Микрокредитбанк» раисининг ўринбосари, ушбу шартнома банкка Visa компанияси маҳсулотларини жалб қилиб, клиент таклифлари турларини кўпайтириш имконини беради, дея қайд этди.
Тадбир доирасида бошқа бир қанча оммавий имзо маросимлари ҳам бўлиб ўтди. Масалан, «CloudPayments» халқаро компанияси («Финтех, банки и ритейл» ПЛАС-Форуми Бронза спонсори) Broniboy халқаро етказиб бериш хизмати ва Dodo Pizza халқаро пиццерия тармоғи билан ҳамкорлик келишувини имзолади. Демак, Broniboy ва Dodo Pizza иловаларида ҳамда Dodo Pizza сайтида UzCard, Humo, Visa ва Mastercard карталари орқали тўлов «CloudPayments» онлайновий эквайринг хизматида амалга оширилади.
Шу билан бир қаторда, энг йирик хусусий банклардан бири — АКБ «Капиталбанк» Форум «Бош Спонсор»и бўлган BS/2 компанияси билан ҳамкорлик меморандумини имзолади. Унга кўра, мижозлар учун замонавий банкоматлар парки кенгайтирилади.
Марказий Осиёда банклар ва нобанк тузилмалар рақобати чўққига чиқди, — деди Жаҳон Шамсиев, ЕТТБ (Европа тикланиш ва тараққиёт банки) Марказий Осиё молия сектори операциялари бошқарувчиси. У интернет сиёсатри, мижозлар эркинлиги ошиб бораётганлиги ортидан банклар ўз бозор улушлари учун финтех билан рақобатлашиши, Марказий Осиё эса нобанк тузилмалар билан рақобатнинг энг фаол майдонига айланганини қайд этди.
«Иннотех» компанияси стратегик лойиҳалар бўйича директори Павел Бабурин банк ва мижозлар ўртасида юқори технологияли кўприк қуриш бўйича амалий масалалар ҳақида тўхталди. Ўзбекистонда мобиль банклар ривожланиши уникал бўлгани, ягона технологиялар тармоғи, интернет қамрови, ҳамкорлик учун очиқ бозор, банкларнинг бизнес-сервисларида мураккаб функциялар ривожи, мобиль иловаларни ривожлантириш тезлигининг ошиши борасида гиёҳлантирди.
Рақамли платформа гармоник ривожланиш негизида турат, у маҳсулотларни бозорга чиқариш вақтларини қисқартириш, ишлаб чиқиш тезлигини ошириш, таклифларни шахсийлаштириш, янги даромад манбаларини яратиш, x-cell ва up-cell имконларини қамраб олади. Рақамли банкчилик платформаси ягона мижоз тажрибасини таъминлаш, кор тизимларни доимий янгиланишда осонлаштириш, АБСдан айрим бизнес-сервислар логикасини ажратиш орқали қулайлик яратади.
Айдос Жумагулов, Freedom Bank директорлар кенгаши раиси маслаҳатчиси, рақамли ипотека ва рақамли автокредитлаш бўйича тажриба ҳақида чиқиш қилди. Банк GovTech билан ҳамкорликда ноқулай жараёнларни рақамлаштириш орқали тезда бозор улушини оширишга эришган.
Спикер рақамли ипотеканинг афзалликлари, иккинчи қўлдаги машина учун рақамли автокредит кейсини келтирди. Жумладан, Big Data орқали харидор, сотувчи ва машина ҳолатини икки дақиқада текшириб олиш имконини ёритди. Натижада Freedom Bank активлари тез ўсаяпти.
Георгий Шебулдаев, Sababa Security Central Asia бош директори, ИБ бюджетлари ошишига асосий туртки — тартибга солувчи талабларга мос бўлиш истаги эканини айтиб, “шахс воситаси билан фирибгарлик киберҳужумдан осонроқ, аммо бу доим шундай бўлмайди”, — дея фикр билдирди.
2-сессия. Тўлов усуллари. Банк чакана бизнесининг энг яхши кейслари
Елена Новосёлова, FINIX YnP бош директори, нақдсиз тўловлар ривожидан Ўзбекистон иқтисодиёти янги суръат олиши мумкинлигини таъкидлади. Ҳозирда кўплаб тўлов тизимлари мавжуд бўлса-да, бора-бора улар бирлашув (консолидация) босқичига ўтиши кўзда тутилаяпти. Спикер бу жараёнда тарифлар, инфратузилма, технология масалалари қайта кўриб чиқилиши кераклигини айтди.
Мумкин бўлган эквайринг тарифларининг ошиши чакана савдо сектори ривожи учун нават фойдали бўлиши мумкин, банклар учун даромад манбаси кенгаяди, улар эса мижозларга кенгроқ имкониятлар яратиш имконига эга бўлади.
Нурбол Омарханов, PayPorter компанияси халқаро бизнес ривожланиши бўйича директори, Туркияда пул ўтказмалари ва эквайринг ривожланиши ҳақида гапириб, энди МДҲ мамлакатлари бозори учун янгича маҳсулот таклиф этилаётганини қайд этди.
Маркус Тричер (Marcus Treacher), RTGS.global компанияси Ижроия раиси, трансчегара ҳисоб-китоблар ва бир зумдаги тўловлар ролини қайта кўриб чиқди.
Мурат Кастан, UPT компанияси тижорат директори, пул ўтказмалари учун иловалар қандай яратиш ҳақида сўзлади.
Степан Пашко, MaxyPay халқаро ривожланиш директори, мобил тўлов сервислари бозори ҳар йили 20% га ўсиб бориши ҳақида прогноз келтирди. У Apple Pay ва Google Pay статистикасини кўриб, Марказий Осиёдача эндигина Қозоғистонда расман мавжудлигини билдирди.
Асет Нурпеисов, «Бухта» компанияси СЕО, банк онлайн хизматларида бухгалтерия юритиш имконияти ҳақида гапирди.
Алексей Федоров, НРД мижозлар билан ишлаш ва ривожланиш бўйича катта бошқарувчи директори, трансчегара ҳисоб-китобларда СПФС каби молиявий хабарлар етказиш тизими ривожланиши ҳақида гапириб берди.
2А-сессия. Ўзбекистон банк бозори ривожланиши йўналишлари. Истиқболли ечимлар. МСБ рақамлашуви
Анна Тихонова, Visa (CEMEA минтақаси Business Solutions катта директори) фінтех ва необанклар пайдо бўлиши билан бизнес-карталарни сотиш модели ўзгарганини, Ўзбекистонда бизнес-карталар ривожланиши учун катта имкониятлар борлигини таъкидлади. Айниқса, бу галда МСБ учун бизнес-карталар жуда ҳам қулай восита эканини айтди.
«Ўзбекистонда нақдсиз иқтисодиётга ўтиш изчил давом этаётгани МСБ мижозларига кенг имкониятлар яратади», — деди у. Ҳозирда мамлакатда 1,1 миллион МСБ мавжуд.
У бизнес-карта чиқаришда хавфсизлик ва лимитлар устуворлигини уқтирди. Ҳар бир тўлов дунёнинг энг юқори хавфсизлик стандартлари билан ишлайди. Тихонова хулоса қилиб, банклар учун МСБ сегментида сифатли маҳсулотлар жорий этиш орқали даромадни ошириш имкони катта эканини айтиб ўтди.
3-сессия. Нақд пул айланмаси, тўловлар ва банкинг. Банкомат ва POS-терминал тармоқлари. Банкчиликда ўз-ўзига хизмат кўрсатиш
BS/2 компанияси стратегик режалаштириш ва ривожлантириш бўйича бош директор ўринбосари Кирилл Овсянников ва АКБ «Капиталбанк»да бизнесни техник қўллаб-қувватлаш бошқармаси бошлиғи Денис Кохаев биргаликда чиқиш қилиб, «Капиталбанк»да SMATR-ATM лойиҳаси ҳақида сўзлашди. Унда BS/2 дастурий ечимлари орқали кўплаб қулай функциялар жорий этилиши айтилди.
Айни дамда мамлакатда 14–15 минг аҳолига битта банкомат тўғри келади, Европа эса 3–5 минг киши коридорида. 2022 йилда эса мамлакатда нақд пул ечиб олиш 157% ошган. Шу тариқа «Капиталбанк» SMATR-ATM лойиҳаси ниҳоятда талабгир бўлган. Кейинчалик янада кўпроқ тўлов операторлари билан интеграция режалаштирилган.
Максим Метёлкин, BFS гуруҳи вакили, Россияда илк ишлаб чиқарилаётган банкоматлар ҳақидаги баъзи афсоналарни инкор этди. Компания 20 йиллик тавсиялар орқали глобал бозорда банкоматлар етказиб бериш имкониятига эга эканини айтди. Техника муроса даражаси жуда юқори ҳамда бошқа минтақалар, жумладан Марказий Осиёда ҳам тақдим этилиши мумкин.
Светлана Иглинская, мустақил эксперт, чакана савдо шохобчаларида нақд пул бериш банкидан мустақил иккиламчи хизмат бўлиб, банкоматларга рақобат эмас, кўпроқ қўшимча қулайлик эканлигини қайд этди. Мижозлар четда қолиб кетмаслиги учун шу шартларнинг жойига қойилиши керак.
3А-сессия. Хавфсизлик. Киберхавфлар, ижтимоий муҳандислик ва бошқа долзарб чақириқлар
Нурсултан Арипов, Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Ахборот хавфсизлиги ва муҳофаза қилиш департаменти бош эксперти, «Рақамлаштириш даврида киберхавфсизлик: чақириқлар, замонавий фирибгарлик турлари ва муҳофаза методлари» мавзусида чиқиш қилди.
Искандар Айсаев, «Киберхавфсизлик маркази» давлат корхонасининг аппарат жиҳозлар синов лабораторияси бошлиғи, бугунги кундаги энг асосий 4 киберхавф ҳақида маълумот берди. Улар орасида киберхужумларни аниқлаш қийинлиги, киберхавфлар турли юрисдикцияларга тегишли бўлишини айтди. Аҳамиятлиси, кўплаб киберинцидентларнинг 90% га инсон омили сабаб бўлади.
Владимир Иванов, «Uzguard» компанияси ривожланиш бўйича директори, электрон имзо ва кўп омилли аутентификация технологияларининг киберхавфсизликни таъминлашда қандай қўлланилиши ҳақида гапирди.
Роланд Аллен, Futurex (EMEA) бош менежери, HSM-модуллар ёрдамида тўловлар ва маълумотларни муҳофаза қилиш борасида гапириб, 2023 йилда илк кузатилган тамойиллар ва келгуси йиллар учун башоратлар ҳақида сўз очди.
Азиз Қаюмов, Республика телекоммуникация тармоқлари бошқарув маркази (Uztelecom) стратегик ривожланиш бўлими бошлиғи, бўлғуси қарздорлар ва фирибгарларни аниқлашда абонент фаолияти мониторинги тизими ҳақида гапирди. Масалан, бир дақиқа ичида Тошкентдан Самарқандга «кўчиб ўтиш» ва бошқа шубҳали активлик каби.
4-сессия. Тўлов бизнеси. Инфратузилмани ривожлантириш
Жамшид Усмонов, Марказий банк Тўлов тизимлари департаменти бошлиғи ўринбосари, Ўзбекистонда нақдсиз тўловлар ҳажми бир йил ичида икки баравар ошганини маълум қилди. 36 миллионлик аҳолида 75% банк хизматлари билан қамраб олинган, тўлов карталари сони 37,5 миллиондан ошиб кетган, шундан 6,2 миллиони халқаро тўлов тизимлари карталаридир.
2022 йил якунларига кўра, нақдсиз тўловлар ҳажми олдинги йилга нисбатан 2 баравар ошган. Спикер Марказий банк томонидан аҳоли молиявий саводхонлигини ошириш, нақдсиз тўловларни кўпайтириш ва халқаро тўлов операторларини жалб қилиш ишлари давом этаётганини таъкидлади.
Шухратбек Курбанов, HUMO тўлов тизими директори, HUMO Марказий Осиёда ҳамкорликни фаоллаштираётгани, масалан, Қирғизистон «ЭЛКАРТ» тизими билан биргаликда эквайринг келишуви имзоланганини маълум қилди. Бу орқали ҳар иккала мамлакат фуқаролари қўшни республикада ҳам ўз картаси билан қўшимча тўловларсиз ҳисоб-китоб қилиши мумкин. Яқинда Хумо Қозоғистондаги бир банк билан ҳам шундай ҳамкорлик бошлаганини айтди.
ENFINT компанияси шериги Антон Лазебный ва бош архитектори Игорь Котенко «Микросервислар архитектурасида инновацион тўлов маҳсулотларини ривожлантириш эволюцияси» мавзусида чиқиш қилишди.
Кирилл Пальчун, МТС «Система денежных переводов и платежей» стрими раҳбари, Марказий Осиёда Арманистон, Қирғизистон, Ўзбекистон регуляторлари ягона QR-код устида ишлаётганини қайд этди. Банклар ҳам илованинг камида икки турдаги QR-кодни кўллаб-қувватлаши кучаймоқда.
Орландо Кастелланос, NETinfo Pls бизнес ривожланиши бошлиғи, “Финтех, банки и ритейл” ПЛАС-Форумда, Ўзбекистон банк тизими трансформацияси ҳақида гапириб, келгуси 5 йил ичида банк операцияларининг 95% рақамли каналлар орқали ўтишини айтди. Бу жараёнда банклар ва мижозлар қанчалик шай эканлиги муҳим саволлигини таъкидлади.
Татьяна Маркина, m4bank (ЦКТ) тижорат директори (МДҲ ва узоқ хориж), SoftPOS ва Directpos маҳсулотлари хусусида чиқиш қилиб, M4bank платформаси буларга асос эканини эслатди. M4bank.SoftPOS банклар учун оддий смартфонда NFC орқали тўловни қабул қилиш имконини беришини айтиб ўтди.
ЦКТ ("Центр Корпоративных Технологий") ПЛАС-Форумда анъанавий меҳмон бўлиб, бу йил “Олтин Спонсор” сифатида қатнашди.
4А-сессия. Рақамлаштириш учун инновацион ечимлар. Необанклар. Рақамли трансформация даврида чақириқлар ва имкониятлар
ПЛАС-Форум иккинчи куни ҳам жуда сермазмун кечди. Жумладан, панель сессияларда банкингни Finance as a Service га айлантириш, исломий молия, масофадан идентификация — замонавий жамият учун мажбурий элемент, катта маълумотлар ва бошқа мавзулар муҳокама қилинди.
5-сессия. 2023 трансформация жараёни. Банкингни Finance as a Service га айлантириш
Ляззат Сатиева, Евразия банки бошқарув раиси, банк Ўзбекистонда қўшма тузилма очиш арафасида эканини эълон қилди. У Евразия банки Қозоғистон ҳудудларининг барчасини қамраб олган ҳолда, Марказий Осиё бозорида ҳам кенгаяётганини таъкидлади.
Талғат Аюпов, Tenge Bank бошқарув раиси, банкларда рақамлаштириш — катта комплекс иш, аммо унинг натижалари банкни автокредитлашда учинчи ўринга олиб чиққанини, кўплаб ютуқлар келтирганини айтди. Bank ёндашувида digital onboarding, картоматлар, онлайн-депозитлар, микрозаймлар, исломий молия талабларига мос бўлиб-бўлиб тўлов, шунингдек Tenge Market маркетплейси каби қадриyatлар мужассам.
Мижозлар банкда ликвидлик кўпайиши ортидан янги имкониятлар юзага келди. Микрозаймларнинг 99% онлайн, кредитлар 70% онлайн тартибда расмийлашар экан.
Банк ривожланиш истиқболларида скоринг 2.0, GovTech интеграцияси, банклар ва финтех тузилмалар бирлашув ва сотиб олиш жараёнлари давом этиши кутилаяпти.
Узпромстройбанк (SQB) бошқарувининг раисининг ўринбосари Шоҳпур Гултураев мамлакатда илк тўлиқ кредит картаси чиқарилгани ҳақида сўзлаб берди. Проектни амалга ошириш учун банк бир йил ичида WAY4 тизимини жорий қилди. Марказий банк эса «регулятор песочницаси» орқали кўмак берди. Натижада бошқа банклар бу процессни анча тезлаштириши мумкин.
Лойиҳа ишга тушиши билан бир ойдаёқ 30 мингдан ортиқ заявка келиб тушган. Мақсад — 100 мингталык кўрсатгичга чиқиш.
Data Sapience тижорат директори Алексей Рундасов ва "Uzbekinvest" суғурта компаниясида бош директор биринчи ўринбосари Рустам Халиков реал вақтда қарор қабул қилиш тизимини жорий этиш хусусиятлари ҳақида гапириб беришди. Машинавий ўқитиш моделлари билан ризикни аниқлаш ва қарорлар қабул қилиш жараёнини автоматлаштириш, мижозларни саралаш, хатарлиларини камайтириш каби омиллар ортидан маржиналлик ва бозор улуши ўсиши таъкидланди.
Юлия Вдовина, U-BSS компаниясида рақамли каналлар мижоз сервисини рақамлаштириш бўйича маҳсулот директори, “Финтех, банки и ритейл” ПЛАС-Форуми иштирокчилари билан банкчиликда мижоз жараёнларини рақамлаштириш борасидаги тажрибасини бўлишди. У банкларда физик шохобчалар ҳали ҳам муҳимлигини, бироқ мижоз ўзи истаганидек муносабат қилиш йўлларини таклиф этиш лозимлигини айтиб, каналлар ўртасидаги сифатли синергияни қайта-қайта урғулади.
Улугбек Сафабаев, Fido-Biznes лойиҳаларни бошқариш департаменти директори, «Единое МФО» технологияси ва микросервис архитектураси асосида юридик шахслар учун корпоратив интернет-банкинг — FB DBP Business ҳақида батафсил гапирди. Ушбу ечимлар банк тузилмасини оптималлаштириш, харажатларни камайтириш, мижозлар учун қулай хизматларни бирлаштириш имконини яратади.
«Финтех, банки и ритейл» ПЛАС-Форумда исломий банкинг ва унда замонавий инновацион технологиялар эҳтиёжлари кенг муҳокама қилинди.
Татьяна Ярошенко, Temenos (олдиндан сотув бўйича катта маслаҳатчи), исломий банкчилик учун ракамич ечим ҳақида маълумот бериб, ушбу ечим “коробочный” форматда, Шариат талабларига аввало мослашган ҳолда таклиф этилишини тушунтирди.
Артём Попов, Foranx компаниясида маҳсулот ривожланиши бўйича директори ўринбосари, Temenos бу йил Тошкентда ваколатхона очганини ва Foranx Temenos га биринчи линия қоллаб-қувватлаш кўрсатаётганини айтди.
Роман Соловьёв, E-ngineers Europe AB (Швеция) ҳамда Андрей Тихий, Oracle компаниясининг МДҲ минтақаси молиявий маҳсулотлар ривожланиши ва сотувлар бўйича директори, Oracle FlexCube АБС тизимини Ўзбекистон бозорида локаллаштириш масаласини муҳокама қилишди.
Дмитрий Филинов, “TECHNO” компаниясида стратегия ва бизнесни ривожлантириш бўйича бош директор ўринбосари, Terus процессинг ечими ҳақида гапирди. У дунёда илк маротаба Open Source ва микросервис архитектурасида қурилган ечим эканини атап, ундан in-house, “bulut” (hosting) режимларида ёки процессинг сифатида фойдаланиш мумкинлигини айтди.
5А-сессия. Марказий Осиё мамлакатларида исломий молия ва исломий банкинг. Замонавий ҳолат ва истиқболлар
Хондамир Нусратхужаев, AAOIFI (Ислам молиявий муассасалар бухгалтерияси ва аудити ташкилоти) Кенгаши аъзоси, исломий иқтисодиёт ва банкчилик тамойилларини тушунтирди. Исломий молияда қарз фоизсиз бўлиши, адолатли риск тақсимоти, маҳрамлик, мол-мулк дахлсизлиги кераклиги алоҳида таъкидланди.
Зоҳид Алимов, HAYOT BANK бошқарув раиси, исломий молия Ўзбекистонда талаб баҳоси жуда юқори эканини, чунки мамлакатда 36 миллион аҳоли бўлиб, 90% муслимлар ташкил этишини айтди. Исломий молия кутувларида мос қонунчилик ҳозирда ишлаб чиқилмоқда.
Исломий банкинг йил сайин Ўзбекистонга 10 млрд доллар жалб қилиши мумкинлигини Бахром Нумонов, Apex bank бошқарув раиси айтди. Чунки аҳолининг 20% и диней сабаблар билан анъанавий кредитни олмайди. Давлатда регулятор песочницаси иш бошлаган, Марказий банк шариатга мос маҳсулотлар ривожи учун шароит яратаётгани эслатилди.
6-сессия. Масофадан идентификация — замонавий жамиятда мажбурий элемент. Биометрия — давлат хизматларидан банкинг ва ритейлгача
Павел Шуст, International Finance Corporation (IFC) рақамли молия хизматлари бўйича халқаро маслаҳатчи, АЭД ижрочи директори, инфраструктурий лойиҳалар бизнестузилмалари ривожида қандай роль тутишини мисоллар билан кўрсатди. Тезкор (бир зумдаги) тўловлар тизими шулар жумласидандир.
Эксперт кўплаб мамлакатлар марказлашган рақамли профиль тизими томон кетиши, eIDAS 2.0 концепцияси илгари сурилаётганини айтди. У жамоа бозорида бюро кредит тарихи, e-invoicing, ёки локаллашган карталар транзакцияси каби йўналишларни ҳам санаб ўтди. Шу билан бирга, Марказий Осиё минтақавий интеграция олиб келиши мумкинлиги ҳақида сўз очди.
Рустам Алавутдинов, “Uzinfocom” шериклар билан ҳамкорлик бўлими бошлиғи, MyID сервиси асосида биометрия жорий этиш лойиҳаси ҳақида гапирди. Сервис Қозоғистон, Қирғизистон, шунингдек Яқин Шарқ бозорларига экспорт қилинаётгани ҳақида сўз очди.
Нариман Мукушев, Halyk компанияси раисининг ўринбосари, Қозоғистонда давлат хизматлари рақамлашуви ҳақида гапирар экан, никоҳни push-хабар орқали тасдиқлаш лойиҳасини мисол сифатида келтирди. Мобиль илова ҳар икки томонга хабар юбориб, тасдиқ ёки рад этиш режимида ишлайди.
Евгений Заика, VisionLabs компаниясида бизнес ривожлантириш директори, компютер кўриш (Computer Vision) технологияларининг банклар, давлат хизматлари ва ритейлда қўлланилиши ҳақида айтиб, «умуман олганда камера клиентни таниб, картасиз нақдни ечиб олиш имконини беради» дея мисоллар келтирди.
Хасанбек Умаров, TAD Industries директори, Liveness технологияси ҳақида айтди — у тун ёки ҳамёнда ёпилган юз билан ҳам жиноятчини аниқлаши мумкин. Силуэт ёки бўйни аниқлаш орқали бир неча камералар ёрдамида қайси жойда шлем ёки ниқобни очиб қўйганини аниқлаш имкони мавжуд.
Эркин Нарметов, TAD Industries техник директори, Тошкентда кибержиноятлар сони 2 йилда 40 баравар ошганини, жорий йил 4332 та ҳолат (улардан 2747 таси банк карталаридан ноқонуний фойдаланиш) рўйхатга олинганини қайд этди.
Мира Кудеринова, Қозоғистонда «Колеса» (Kolesa Group) бошқарувчи директори, «Digital Kazakhstan» Ассоциацияси раиси маслаҳатчиси, Kolesa Group да масофавий шартнома имзолаш кейси ҳақида гапириб, «Колёса» банки билан нефинанс операцияларда биометрик идентификациядан фойдаланиш ҳақида масалани очиқлади. Компания бу тажрибани Ўзбекистонда ҳам тарқатмоқчи эканини маълум қилди.
6А-сессия. Криптоиндустрия. Ҳолат, тенденциялар, прогнозлар. Токенизация, финтех-платформалар ва тарқоқ реестрлар. Blockchain
Роберт Кортнидж, мустақил маслаҳатчи, «Пул келажаги: криптовалюта бизнесингизга қандай таъсир ўтказади ва нима учун стейблкоинлар ва CBDC лар даврига тайёр бўлиш керак?» мавзусида чиқди.
Вячеслав Пак, Ўзбекистон Республикаси Миллий агентлиги (НАПП) Директорининг биринчи ўринбосари, криптоактивлар бозори тартибга солиниши ҳақида гапирди. У мавжуд ҳуқуқий асослар ва келгуси истиқболларни санаб ўтди.
Наргиза Миралимова, «КриптоМАГ» крипто-дўкони директори, Ўзбекистонда криптоактивлар муомаласи соҳаси провайдерлари фаолияти ҳақида гапириб берди.
Наталья Роменская, Евразия банки раисининг маслаҳатчиси, «криптоиндустрияда банклар роли қандай?» деган саволга жавобан, мамлакатлар криптовалютага нисбатан турли позицияда эканини, бироқ унинг аҳамиятини инкор этиб бўлмаслигини айтди. Масалан, биткоин илк пайдо бўлганида 1 АҚШ доллари бўлган бўлса, энди 27 минг доллар атрофида турибди.
У криптовалютанинг афзалликлари билан бирга камчиликларини ҳам санаб, банклар бозорда «одил ўйин қоидалари» ни таъминловчи бўлиб хизмат қилиши лозимлигини таъкидлади.
Ислам Ержан, Қозоғистон Миллий тўлов корпорациясида таҳлил маркази раҳбари, рақамли тенге бўйича амалга оширилаётган ишлар ҳақида гапирди. Цифровой тенге учинчи шакл бўлиб, нақд ва нақдсизликдан ташқари қўшимча восита эканини тушунтирди. У контактсиз, камхарж транзакцияларни таъминлаш, етарли девелопмент билан тезкор тўловлар инфратузилмасини яратиш имкониятини бериши айтилди.
Камронбек Мухаммадиев, Ўзбекистон Республикаси Миллий агентлиги (НАПП) «Криптоактивлар муомаласи соҳасида махсус тартибга солувчи режим» сектори мудири, мамлакатда илк криптодепозитарий лицензияси берилганини эълон қилди. У ҳозирда криптоактивлар муомаласи соҳаси регуляцияси, НАПП таркибида махсус лаборатория ташкил этилгани ҳақида айтиб ўтди. «Специальный режим»даги иштирокчилар барча турдаги солиқлардан озод этилиши, бир қатор импорт имтиёзлар борлигини ҳам тушунтирди. Икки лойиҳа (UZINFOCOM ва Капиталбанк) «Специальный режим»да амалга оширилаётганини урғулади.
7-сессия. Катта маълумотлар. XXI асрдаги стратегик капитал?
Сергей Сорокин, Yandex Cloud CIS да бизнес ривожлантириш директори, «Хом маълумотлардан бошқарув қарорларигача» мавзусида чиқиб, «bulut» технологиялар корхоналар маълумотлари билан ишлашни янги босқичга кўтараётганини тушунтирди. Компанияда ҳамкорликда IT тизимларни яхлитлаш ишлаб чиқилган. У Леруа Мерлен, ВТБ, 1FIT каби кейсларини келтирди.
Александр Чулапов, «Дататех» компаниясида бизнесни қўллаб-қувватлаш йўналиши раҳбари, банкларда катта маълумотлар ва сунъий интеллектни ривожлантириш бўйича гапириб, кўп ҳолларда ташқи эксперт ёрдами зарурлигини, 85% кейслар оқибатида муваффақиятсиз тугаш хавфи мавжудлигини қайд этди. Шу сабабдан кучли ҳамкорни жалб қилиш фойдали эканини айтди.
Болат Таймагамбетов, DIS Group эксперти, рақамли банк учун ягона маълумотлар бошқарув платформаси ҳақида тўхталди. У маълумотлар — компаниядаги янги актив эканини уқтириб, Data 4.0 концепцияси ва «маълумот фабрикаси» ҳақида тушунча берди, каталоги асосида тезкор излаш ва қайта ишлаш мумкинлигини айтди.
Максим Игнатов, 2ГИС компаниясида маълумотлар ва технологиялар сотувлар бўлими бошлиғи, геомаълумотлар банкомат бизнеси ва инкассацияни оптималлаштириши мумкинлигини кўрсатди. Масалан, 2ГИС орқали Тошкентда аҳоли банкка боғлиқ излашларини таҳлил қилиш, банкомат етишмайдиган жойларни аниқлаш каби имкониятлар кенгдир.
Жанар Самаева, Қозоғистон Миллий тўлов корпорацияси бошқарувчи директори, мамлакатда 2025 йилда очиқ банкинг (Open Banking) расман ишга тушиши ҳақида маълум қилди. Очиқ маълумотлар банкчилик услубини ўзгартиришини, 12 банк бу пилотда қатнашишини айтди.
«Ўзбекистонда чакана ритейл. Замонавий e-Commerce ҳолати. Асосий тамойиллар. Янги чақириқлар ва истиқболли ечимлар» давра суҳбати
Сардор Қодиров, Wildberries компаниясида ҳукумат билан ҳамкорлик бошлиғи, компания стартидан сўнг, биринчи соатларидаоқ бир неча юзлаб рўйхатдан ўтиш кузатилганини айтди. Ҳозирда икки мингдан ортиқ селлер мавжуд, лекин мамлакат бўйлаб 17–20 минг селлер талаб этилишини таъкидлади.
Алексей Иванов, CX Lab, кўплаб ўзбек маркетплейсларида икки асосий муаммо борлигини айтди: (1) савдо позициялари ноаниқ ёки ҳақиқий тасвир эмас (расмда битта қошиқ, лекин аслида 9 та қошиқли тўплам), (2) мижозни ортиқча ҳаракатларга мажбур қилиш (курьер билан қайта-қаита боғланиш, суриштириб олиш ва ҳ.к.). Лекин вақт билан бу муаммолар ҳал бўлиши мумкин.
«Банк чакана бизнеси» давра суҳбатида молиявий саводхонлик, банк маркетинг стратегияси, мижоз тажрибасини яхшилаш, марказлашган ахборот сервислар ва бошқа масалалар муҳокама қилинди.
- Аҳоли молиявий саводхонлигини ошириш
- Ностандарт маркетинг ечимларини топиш
- Мижоз тажрибасини яхшилаш
- Ахборот сервисларини самарали ташкил этиш
- Депозит-кредит маҳсулотларида демпингдан воз кечиш
- Банк ходимларининг касбий даражасини ошириш
- МСБ га самарали хизмат кўрсатиш
Модератор Улугбек Таваккалов, «Tenge Bank» бошқарув раисининг ўринбосари. У давра суҳбатида Алексей Иванов 10 та банкда автокредит мижоз тажрибаси бўйича тадқиқот ҳақида гапирди. Энг диққатга сазовори: автолар эгалари 71,5% автокредитдан фойдаланмаган, бу маркетинг ва хизмат даражаси муаммоларидан далолат бериши мумкин.
Иван Праудзин, APEX BANK маркетинг директори, банк маркетингида ҳар доим маҳсулот билан боғлиқлик кўринмайдиган ҳолатлар бўлиши, шу сабаб системалаштирилган ёндашув кераклигини айтди.
Азизбек Юсуфов, Mirror Management (маркетинг коммуникация) бошқарувчи шериклари, мутахассислар йўқлиги шартларида банк хизмати шундай ишлаши керакки, у маълум шахсга боғлиқ бўлмаслиги лозимлигини айтди.
Елена Новосёлова, FINIX, Яков и Партнёры директори, мижозлар базасини кенгайтириш аввал асосий вазифа, кейин эса мижоз эҳтиёжларини чуқурроқ тушуниш муҳимлигини тайинлади. Россия банкларида муваффақиятли маркетинг кенг жамоа ва профессионал кўникмаларни талаб қилиши маълум қилинди.
Давра суҳбати натижалари «ПЛАС» журналида чоп этилиши эълон қилинди.
Шу билан бир қаторда «Ўзбекистонда венчур капитали бозори ривожланиши стратегияси» давра суҳбати ҳам бўлиб ўтди. Унда:
- Венчур экотизими иштирокчилари кимлар?
- Стартаплар тарбиясида университетлар майдони роли
- Корпорациялар — инновация ва модернизация жараёнларининг асосий буюртмачлари
- Халқаро молиявий институтлар — ташқи бозорда молиялаш имконияти
Модератор — Дильшод Зуфаров, UZVCA раиси, UzAngels бизнес-ангеллари клуби ҳаммуассиси. Тақдим этишларича, иштирокчилар орасида Oксана Райм (ICLUB Осиё), Хуршида Игамбердиева (ИННО Технопарк), Алижон Равшанов (Sturgeon Capital), Махсуд Юсупов (UzVC), Бекзод Собиров (Activat.vc) кабилар бор эди.
Кўргазма қисми
Шунингдек, Форум доирасида кенг кўламли кўргазма ташкил этилди. Унда 31 та мамлакатдан келган 100 дан ортиқ компания-экспонентлар нафақат энг сўнгги маҳсулотлар, технологиялар ва сервисларини намойиш этишди, балки муваффақиятли кейслар ва келгуси режалар ҳақида ҳам тўлиқ маълумот тақдим этишди.
BS/2 компанияси Penki Kontinentai Group таркибида ПЛАС-Форумning Бош Спонсори сифатида чиқди. Гуруҳ ўз-ўзига хизмат кўрсатиш қурилмалари ва Android OS асосидаги тўлов терминаллари учун инновацион дастурий ечимлар, шунингдек MAGNER ҳисоблаш-саралаш техникаси, Q-Net электрон навбат тизими, Sargent & Greenleaf сейф қулфлари ва Diebold Nixdorf’нинг илғор DN Series банкомат моделларини намойиш этди.
BS/2 — бош офиси Литвада жойлашган, 7 мамлакатда шўъба корхоналари мавжуд компания. Компания янги дастурий ечимларини намойиш қилиб, уларни муваффақиятли жорий этиш бўйича кейслар билан ҳам бўлишди.
Намойиш этилган маҳсулотлар орасида — ўз-ўзига хизмат кўрсатиш қурилмаларини муҳофаза қилиш ва мижоз мурожаатларини қайта ишлаш тизими бўлган ATMeye.iQ’нинг янги авлоди ҳам бор. 2023 йил бошида BS/2 ATMeye.iQ’нинг янги нашрини чиқариб, илгариги версиянинг энг яхши хусусиятларини сақлаб қолди.
Айнан ПЛАС-Форумда BS/2 ходимлари илк маротаба DS Center.iQ қарор қабул қилишни қўллаб-қувватлаш тизимини намойиш этишди. Янги маҳсулот топ-менежерлар ва компания-мижозларининг асосий мутахассисларига таҳлилий маълумотлар асосида бошқарув қарорларини қабул қилишда кўмаклашади.
Шунингдек, MAGNER International Corporation ишлаб чиқарувчисининг Ўзбекистондаги эксклюзив ҳамкори сифатида BS/2 компанияси валюта саралаш ва қайта ҳисоблаш учун кенг турдаги техника линиясини кўрсатди.
Q-Net Pro 6 электрон навбат тизими компания товарлар рўйхатида яқинда пайдо бўлган маҳсулотлардан бири бўлиб, BS/2 стендида навбатга туришдан тортиб хизмат кўрсатиш якунлангунигача бўлган жараённи тўлиқ автоматлаштирувчи ускуналар намойиш этилди.
BS/2 компанияси Тошкентда ўтган ПЛАС-Форумда катта натижаларга эришиб, АКБ «Капиталбанк» билан ҳамкорлик меморандумини имзолади. Ҳужжатни АКБ «Капиталбанк» бошқаруви раисининг биринчи ўринбосари Сардор Исмаилов ва Penki Kontinentai (BS/2) компаниялар гуруҳи бошқаруви раисининг Идракас Дадашовас имзолашди. Қабул қилинган келишув энг йирик банк мижозларига молиявий хизматлардан фойдаланишда янада кўпроқ қулайлик яратишини англатади.
NBA Technologies International ПЛАС-Форум кўргазмасида ўзининг янги ечими NBA Teller’ни, шунингдек ресайклинг функциясига эга бўлган GRG ва NCR банкоматларининг янги авлодини, RDS Commander хавфсизлик ва видеокузатув тизимини намойиш этди.
NBA Teller — ўз-ўзига хизмат кўрсатиш қурилмалари учун ишончли мультивендор ечимлари асосида яратилган махсулотдир. NBA Teller’да қўлланилаётган илғор технологиялар туфайли банк ўз-ўзига хизмат кўрсатиш қурилмаларида максимал даражада хавфсизлик ва қулайликка эришилди.
Бозор таҳлили шуни кўрсатдики, тўловчилар ҳам, қабул қилувчилар ҳам бевосита «рақамли» услубда ўзаро ҳамкорликка тайёр. Бу омил бозор иштирокчиларига ўзаро ҳисоб-китоб жараёнининг молиявий қисмини самарали бажаришни тақозо қилади. Шу сабабли ҳам, ўз-ўзига хизмат кўрсатувчи қурилмалар тармоғи кредит-молиявий ташкилотлар ва чакана бизнеснинг янги иштирокчилари учун энг муҳим бизнесни кучайтириш инструментларидан бирига айланди.
NBA Teller банклар ва нобанк ташкилотларига нафақат кўрсатилаётган хизматлар спектрини, балки уларни тақдим этиш усулларини ҳам кенгайтириш имконини беради.
Шунингдек, форумда RDS Commander хавфсизлик ва видеокузатув тизими намойиш этилди, у процессинг турига боғлиқ бўлмаган ҳолда ишлайдиган мультивендор ечимдир. RDS Commander билан видеокузатув кўплаб афзалликлар ва имкониятлар беради.
Бу билан бирга, GRG банкоматлари банкоматлар учун қўлланадиган энг замонавий технологияларни ўзида жамлаган: ишончлилик, функционаллик, эргономика, катта ҳажмда турли транзакцияларни амалга ошириш имконини беради.
NCR томонидан esa SelfServ модели тақдим этилди, унинг дизайни ўз-ўзига хизмат кўрсатувчи рақамли технологиялар асосида ишлаб чиқилган. SelfServ сериясидаги ресайкл-банкоматлар мижозлар билан ўзаро ҳамкорлик тажрибасини мутлақо янги босқичга олиб чиқади.
Форумнинг ҳар иккала кунида ҳам «Синимекс» компанияси стенди ишлади, у 3-Халқаро «Финтех, банки и ритейл» ПЛАС-Форумининг Расмий Спонсори сифатида қатнашди. У ерда мутахассислар интеграция ечимлари ҳақида гапириб, молия соҳаси бўйича кўп йиллик тажрибаси билан бўлишди, ўз компетенциялари билан таништириб, қатнашчилар саволларига жавоб беришди.
«Синимекс» 1997 йилдан буён буюртма асосида бизнес-йўналтирилган ва инфратузилмавий ечимлар яратиб, уларни амалга ошириб келади. Компания портфелида банк сектори, йирик саноат компаниялари ва нобанк ташкилотлари учун интеграция лойиҳалари мавжуд.
«Синимекс» компанияси стендидаги мутахассислар фаолияти шуни кўрсатдики, бугун молия бозорида машинавий ўқитиш, сунъий интеллект, очиқ интерфейслар каби ечимлар катта қизиқиш уйғотиб, мижозларга хизмат кўрсатиш сифати, шериклар сервислари ва лояллик дастурларини яхшилаш билан бирга, ички банк жараёнларини ҳам (скоринг тизимларидан то фирибгарликка қарши кураш) сезиларли даражада самарали қилади.
«Bass Technology» компанияси, тадбирнинг «Серебряный спонсор»и, «GLORY Global Solution» (Япония) нинг Марказий Осиёдаги расмий вакилидир. Компания Ўзбекистонда «BassTech Asia Solution» номли шўъба корхонасига эга. Бугун жадал ривожланиб бораётган Ўзбекистон бозори Марказий Осиёда энг истиқболли бозорлардан бири ҳисобланади. Тезкор ривожланиш банк сектори ва нақд пулни қайта ишлаш соҳаси учун янги вазифалар ва янги стандартлар талаб этади. Шу муносабат билан компания томонидан GLORY’нинг GLA-100/200 сериясидаги янги электрон рециркуляцион кассирлар тақдим этилди.
GLORY’нинг DE-70 сериясидаги янги депозит машиналарини жорий қилиш банк бўлимларида мижозлардан (юридик ёки жисмоний шахслар) кўп миқдордаги нақд тушумни қабул қилишда юкламани кескин камайтиради, қўшимча мижозларни жалб қилади ҳамда уларни ўз-ўзига хизмат кўрсатиш зоналарига йўналтиради. Ускунанинг катта сиғими инкассация ва хизмат кўрсатиш харажатларини камайтиради.
Компаниямиз томонидан намойиш этилган GLORY UW-F сериясидаги банкнот саралаш тизими эса банкларнинг қайта ҳисоблаш бўлимларида нақд пулни қайта ишлаш жараёнини тубдан ўзгартириши мумкин.
Компания вакиллари сўзларига кўра, «биз ушбу ПЛАС-Форум доирасида Ўзбекистон банк сектори ва бошқа мамлакатлардан келган барча қизиқувчилар билан танишиб, таклиф этилаётган ечимларимиз билан бир майдонда таништириш имконияти пайдо бўлганидан жуда хурсандмиз».
Fido-Biznes компанияси Тошкентда ўтказиладиган ПЛАС-Форумларда учинчи йил қатнашмоқда. Бу йил компания «Олтин Спонсор» сифатида чиқиб, мижозбоп ёндашув қарорларига урғу берди ва маҳаллий ИТ бозорида аналоглари бўлмаган икки ишланмасини — «Единое МФО» ва юридик шахслар учун микросервис архитектураси асосидаги корпоратив интернет-банкинг FB DBP Business’ни намойиш этди.
Бугун бу маҳсулотлар жуда долзарб, чунки «Единое МФО» банк тузилмасини оптималлаштириб, бир қатор афзалликлар беради. Бу ҳақда Fido-Biznes лойиҳаларни бошқариш департаменти директори Улуғбек Сафабаев тўлиқ маълумот берди.
FB DBP Business ҳақида гапирар экан, аввало бу юридик шахс мижозлар учун банк офисига бормасдан туриб, онлайн режимда банк хизмати олиш имкониятини берадиган сервисдир. Микросервис архитектураси ва Open API технологиялари банкка тизимни вендорга боғланмаган ҳолда мустақил ривожлантириш имконини беради. Микросервис архитектураси янги функционални тезкор яратиш имконини беради, чунки у муайян бир техник стеки бор банк тизимларига боғлиқ бўлмайди. Бу дегани банк ишлаб чиқувчилари турли вазифаларни ўзлари энг яхши билган дастурлаш тилида амалга оширишлари мумкин. Шу билан бирга Open API технологиялари янги маҳсулотлар билан бозорга тез чиқиш, доимий доработкаларни амалга ошириш, шунингдек банкдаги ташқи тизимлар билан тез интеграция қилиш имконини беради, чунки банк экотизимида nafaqat core-банкинг, балки кўплаб ташқи тизимлар мавжуд.
Компания вакиллари фикрича, «банклар орасида кузатилаётган асосий тренд — бу мижозбоп ёндашув. Қанчалик банк хизматлари сифати юқори бўлса, шунчалик янги мижозларни жалб қилиш ва мавжудларини ушлаб қолиш имкони ҳам ортади. Нега мижозларга энг зарур нарсани — қулайлик, шинамлик ва хавфсизликни тақдим этмаслик керак? Бозорни билишимиз курсни тўғри танлашда ёрдам беради ва яқин келажак биз ҳамда бутун соҳа учун янги, илғор банк хизматларини тақдим этади».
Улуғбек Сафабаев таъкидладики: «ПЛАС-Форумда қатнашиш шахсан мен ва жамоам учун жуда илиқ таассурот қолдирди. Биз мақсадли аудиториямизга инновацион маҳсулотлар ҳақида батафсил маълумот бердик, ишланмаларимиз хусусида сўзлаб, тажрибамиз билан бўлишдик. Кейинги йилда ҳам иштирок этиб, янги маҳсулотлар ва ишланмалар ҳақида гапиришни сабрсизлик билан кутяпмиз. Ташкилотчилар ва барча иштирокчиларга алоҳида миннатдорчилик билдирамиз, чунки шаҳриимизда ана шундай майдон мавжудки, унда экспертлар ва соҳа вакиллари бир-бири билан тажриба алмашиб, нетворкинг қилиши мумкин. Кейинги ПЛАС-Форумда кўришгунча!»
